De respons was verrassend: zeer laag. Men vond het mooie plaatjes, dat wel, maar zag er geen gevaaraspecten in, laat staan risico’s. 

Deze mensen worden veiligheidskundigen. Maar de eerste stap om veiligheidskundigen te kunnen worden, is om onveiligheid te herkennen. Eigenlijk moeten zij eerst goede onveiligheidskundigen worden om daarna door te kunnen groeien tot veiligheidskundige.

Immers als je de onveiligheid (gevaren en risico’s) niet herkent, kun je ook niet adviseren over veiligheid, althans als we verbeteren van veiligheid zien als het wegnemen van gevaren en het verminderen van risico’s.

Het te doorlopen opleidingstraject bestaat uit drie stappen.

Men gaat

• van onveiligheidsonkundige en veiligheidsonkundige via
• onveiligheidskundige en veiligheidsonkundige naar
• onveiligheidskundige en veiligheidskundige. Afgekort: veiligheidskundige.

Ter vergelijking: in ziekenhuizen bestaat meer dan 70 procent van de apparatuur uit diagnostische apparatuur: apparaten waarmee vastgesteld kan worden wat de ‘patiënt’ mankeert. Een groot deel van de medische opleiding gaat over het stellen van een juiste diagnose. Terecht wordt er zeer veel waarde gehecht aan het onderzoeken van wat er nu eigenlijk het probleem is. Zonder goede diagnose is immers geen goede remedie mogelijk.

Ook voor de veiligheidskundige geldt dat. Als deze tijdens het uitvoeren (of toetsen) van een risico-inventarisatie en -evaluatie alles van de bright side of life bekijkt, is deze eigenlijk ongeschikt voor het vak. Hoe kun je dit werk doen als je geen onveiligheidskundige bent en geen kennis en Fingerspitzengefühl hebt voor gevaren en risico’s? Een roze bril dragen werkt dan niet. 

Maar hoe krijg je die? Door cursussen te volgen? Die helpen, maar dat is niet genoeg.

De enige goede school is de praktijk. Pas afgestudeerde veiligheidskundigen gaan het vak pas leren door jarenlang praktijkervaring in wisselende situaties op te bouwen. De vaak geponeerde stelling dat werknemers op hogere leeftijd oninteressant worden voor het bedrijf, geldt daarom niet voor veiligheidskundigen (en in het algemeen voor arboprofessionals). Zij hebben juist steeds meer bagage en meerwaarde voor bedrijven, naarmate zij ouder worden. Dus jonge werkloze veiligheidskundigen: het komt allemaal goed. Rustig wachten tot je wat ouder bent geworden. 

Terug naar de onveiligheidskundige. In de procesveiligheid is het belang van herkennen van onveiligheid ook al in de beroepsterm uitgedrukt. Daar praat men van risico-analist in plaats van veiligheidskundige. 

Het aantal woorden in deze column is gemaximaliseerd. Daardoor kan ik niet ook een soortgelijk betoog houden over arbeidshygiënisten. Dat zij eigenlijk eerst tot viespeuken moeten worden opgeleid, om van daar uit goede adviezen over hygiëne te kunnen geven. Of over bedrijfsartsen die eigenlijk eerst medicijnmannen, tovenaars of kwakzalvers moeten zijn. En wat te denken van de arbeids-en organisatiedeskundigen?