HSE: Op leven en dood

Dat Bredero besefte hoe wisselvallig het leven is, blijkt uit zijn lijfspreuk: ’t kan verkeren (veranderen). Zoals bij de twee tegengestelde betekenissen van HSE.

Recentelijk kwam ik in een museum in Nijmegen de afkorting HSE tegen. Dat staat in dit geval voor hic situs est. Latijn, en het betekent: hier is gelegen, of simpelweg: hier ligt. Een andere mogelijke vertaling is hic sepultus est: hier ligt begraven. De volle woorden of de beginletters HSE staan als inscriptie op grafzerken uit de Romeinse tijd (en ook nog in de Middeleeuwen) in combinatie met de naam van de overledene. In de huidige tijd staat de afkorting voor iets heel anders: health, safety and environment. Met dit HSE beogen we het tegenovergestelde te bereiken van dat mensen in hun graf gaan liggen.

We willen dat medewerkers door HSE een veilig en gezond lang leven leiden en dat het milieu door HSE schoner en gezonder wordt waardoor mensen juist later ‘gaan liggen’. Hopelijk betekent de afkorting HSE (of SHE of SHEQ) niet dat de medewerkers van deze afdelingen een verloren strijd voeren met onveilige en ongezonde situaties. Waarschijnlijk staat in hun functieomschrijving niet dat zij in het harnas moeten sterven op het veld van eer van het arbeidsomstandighedenslagveld. Hopelijk komt op hun grafsteen dan ook niet de term HSE in de dubbele betekenis te staan…  Bij sommige bedrijven heb ik helaas wel het gevoel dat binnen de afdeling HSE ‘alles ligt’. Alle documenten, procedures, werkvergunningen, safety data sheets, V&G-plannen en noem maar op liggen daar. De HSE-medewerkers besteden een belangrijk deel van hun tijd om die documenten nog verder aan te vullen met nog meer documenten en up-to-date te houden.

De werkvloer heeft overigens meestal van deze documenten en van de HSE-afdeling weinig last, want door de overmaat aan dit systeembevredigingswerk komen de HSE-mensen er niet aan toe naar de werkvloer toe te gaan en zich echt met risicobeheersing bezig te houden. Er is momenteel een zeer grote vraag naar HSE-medewerkers. De veiligheidskundigen, arbeidshygiënisten, bedrijfsartsen en dergelijke zijn niet aan te slepen. Maar de oplossing is er, gelet op het begin van deze column: ze liggen voor het oprapen. Je hoeft alleen maar naar een Romeins kerkhof te gaan en goed op de grafstenen te kijken naar het HSE-keurmerk en ze daar op te graven.

Een bekende hoogleraar in de veiligheidskunde deed ooit de uitspraak: als bedrijven hun processen in één keer goed regelen dan is het bedrijf direct veilig, gezond en milieubewust bezig. Met andere woorden: dan is er geen HSE-afdeling meer nodig en kan die naar een begraafplaats worden gebracht: hic situs est.
De kringloop rond: leven en dood.