Van risicolijder tot risicoleider

Ieder keer verbaas ik mij erover dat veel medewerkers in bedrijven zelf weinig of geen actie ondernemen om hun werkomstandigheden beter te maken en hun eigen werkomgeving te veraangenamen. Men vindt dat hun baas daar maar voor moet zorgen. 

Dat gaat zelfs zover dat men in kantoorruimtes die niet voorzien zijn van mechanische ventilatie, maar wel luchtroostertjes in de gevel en te openen ramen, men niet eens zelf van die mogelijkheden gebruik maakt. Met als argument: ik kom hier toch niet om telkens mijn ruimte te ventileren? Vreemde redenering, thuis zouden die medewerkers het wel doen.

Wanneer men langdurig staand werk doet, bijvoorbeeld in de horeca of in industriële bedrijven aan een transportband, neemt men niet de moeite om regelmatig even een zit-stahulp (hoge kruk) erbij te pakken en even rug en benen te ontlasten. Maar wel klagen over rugpijn, zere voeten en spataderen.

In een metaalbewerkingsbedrijf waar stalen voorwerpen worden gezaagd en geslepen, komen ijzerstof en snijoliën vrij. Er zijn mobiele afzuigers om de deeltjes en aerosolen af te zuigen, maar deze laat men aan de kant staan. 

De medewerkers staan vaak in de ‘ruststand’ m.b.t. het zelf nemen van maatregelen. 

Wat maakt dat veel medewerkers vinden dat de baas er maar voor moet zorgen? De medewerkers zelf lijden onder die risico’s, maar doen er vaak zelf niets aan. Het lijkt of menigeen denkt dat de oude Veiligheidswet uit 1934 nog van kracht is waarin gesteld werd dat de werkgever als een soort herbergvader voor zijn werknemers moest zorgen en de werknemer totaal geen eigen rol daarin had.

Met de komst van de Arbowet is dit echter veranderd: de werknemer heeft ook een eigen verantwoordelijkheid en taak hierin. Zonder een actieve inzet van de werknemer in zijn eigen veiligheid/gezondheid hebben veel maatregelen die de baas aanreiken immers niet veel zin. Als technische hulpmiddelen niet gebruikt worden, als men zich niet aan de veiligheidsregels houdt, als men de verstrekte persoonsbeschermingsmiddelen niet gebruikt, dan worden nog steeds risico’s gelopen. 

Van risicolijder (slachtoffer) kan de werknemer ook risicoleider worden: zelf voor een deel de leiding (de regie) nemen over zijn risico’s. Dus niet in de stand-by stand blijven staan. Niet vragen wat het bedrijf kan doen voor zijn werkomstandigheden, maar zelf actie ondernemen. Dat kan al tijdens de sollicitatiegesprekken beginnen.

Bij werknemers die in de passieve houding staan, is meer toezicht nodig dan voor werknemers die zelf op arbogebied de leiding genomen hebben.

In de voorlichting aan medewerkers, en zelfs al bij het inwerken van nieuwe medewerkers zou de eigen inzet van werknemers op arbozaken veel meer benadrukt moeten worden. Dus van lijden naar leiden. Omschakelen dus. Het gaat per slot van rekening om hun eigen veiligheid en gezondheid.