De rochelmethode

Er staat een onsmakelijke titel boven deze column. Maar op de rauwe werkvloer is deze methode soms prima bruikbaar om snel de situatie te kunnen beoordelen.

In veel werksituaties is bij een eerste bezoek soms al duidelijk wat eraan schort. Bijvoorbeeld: een medewerker werkt korte tijd met een bepaald product en als hij zijn neus snuit of als hij rochelt zijn de ‘producten’ daarvan zichtbaar gekleurd. Of: in een verfspuiterij is tijdens de koffiepauze in de zakdoeken van de medewerkers zichtbaar met welke kleur verf zij net gespoten hebben.
Soms meet ik op verzoek van een bedrijf de deeltjesconcentratie in de lucht met een direct afleesbare deeltjesmeter. Het komt voor dat de display niet af te lezen is door het laagje stof dat zich erop heeft afgezet. Als ik dit eraf veeg, kan ik het displaytje nog niet aflezen omdat mijn brillenglazen te stoffig zijn...
Dan weet je: dit is foute boel.

In situaties waarbij deeltjes kunnen vrijkomen, raad ik een praktische werkmethode aan. Poets op maandagochtend enkele horizontale oppervlakken vlak bij de werkplek schoon. In de loop
van de werkweek ga je na hoeveel stof zich op die oppervlakken verzamelt. Een dergelijke hoeveelheid stof zit dan ook in de longen van de medewerkers. Waarschijnlijk zelfs meer omdat
de medewerkers lucht actief inademen en die oppervlakken niet. Soms schrijf ik de letter S op een stoffig oppervlak. De S van smerig; o nee, dat mag niet, dat is een waardeoordeel. De S van schoon; nou, dat klopt niet want stoffig betekent niet schoon. De S van stof; dat is neutraal. Medewerkers kunnen dan nagaan binnen hoeveel tijd die S weer volgeslibd zit met stof.

Een groenafdeling van een gemeente werkt met veegwagens. Laatst reed ik mee met een medewerker die zeer voortvarend en met hoge snelheden de straten wilde schoonvegen. Door die hoge snelheid is de trillingsbelasting in de cabine zeer groot. Ik trilde helemaal kapot. Daarbij komt dat het vegen met die hoge snelheid niet goed gebeurt, waardoor hij twee keer dezelfde ronde moest rijden. De diagnose is meteen duidelijk; trillingsmetingen uitvoeren voegt niets toe.
De gemeente kan dan beter direct maatregelen nemen: de rijsnelheid meer dan halveren en stukken wegdek die erg ongelijk zijn aanpassen. Daarmee gaat de trillingsbelasting sterk naar beneden en worden de wegen beter schoongeveegd. Bovendien kost één keer rustig rijden minder tijd dan twee snelle rondjes. Dus de productiviteit is er ook mee gediend: een win-winsituatie.

Feitelijk is met bovenstaande voorbeelden een ‘schouw’ uitgevoerd. Of in modern jargon: een zogeheten basis characterization (conform de NEN689 voor gevaarlijke stoffen). In een ander
deftig woord: organoleptisch onderzoek, ofwel beoordeling met de zintuigen.

Dus niet te veel problematiseren en diepgaand onderzoeken, maar pragmatischer benaderen. Kijk, ruik, voel, snuit je neus en… rochel. Smerig, maar wel effectief!